Ulus ve Harabeleri, Yunanistan’da klasik antikite, arkeoloji ve ulusal
imgelem arasındaki ilişkileri inceliyor. Birbiriyle bağlantılı birçok
soruya cevap arıyor: Ulus tasavvurunun geçmişe ait maddi izlere
neden ihtiyacı vardır? Bu izler, ulusun hayal edilme sürecinde
nasıl bir işlev görür? Batı modernliğinin araçlarından biri olan
arkeoloji, ulusun varlığına kanıt oluşturduğu düşünülen eserleri
nasıl üretir? Ulus-devletler, aydınlar ve ulusun “ötekileri” de dahil
olmak üzere farklı gruplar, kendi ulusallık fikirlerini kurgulamada
eski eserleri nasıl kullanırlar? Bu soruların cevaplanması, hem
arkeoloji ve antikite hakkında, hem de ulus hakkında bugüne kadar
aydınlatılmamış ne gibi noktalara ışık tutabilir?
Yunan ulusal kimliğinin ve Yunan milliyetçiliğinin, geçmiş ile
bugünü –ve hatta geleceği– birbirine bağlamaya yarayan
araçlardan biri olarak algılanan arkeolojiyle sıkı olduğu kadar
karmaşık bir ilişkisi olduğu iyi bilinmektedir. Neredeyse her
ulus-devletin oluşumunda –veya icadında– gözlemlenebilen bu
ilişkinin, Yunanistan bağlamında derin, hayati ve uzun süreli bir
nitelik kazanabildiği de aşikârdır. Ulus ve Harabeleri’nin hedefi
ve başarısı, bu bilinenleri tekrarlamanın veya milliyetçiliğin basit
kurgularını ifşa etmenin çok ötesine geçmektedir. Ne var ki bu
kitabı Yunan veya uluslararası bağlamında değerlendirmek yeterli
değildir. Unutmayalım ki bu eser Türkçeye çevrilerek Türkiye’de
yayınlanmaktadır. Bu durumda meseleye Türkiye açısından bakmak
kaçınılmaz bir ihtiyaçtır.
Edhem Eldem
Ulus ve Harabeleri, “eleştirel arkeoloji” dizisinin ikinci kitabıdır; ilki:
Arkeoloji: Tarihin ve Kültürün Yapılandırılması.
