Süleyman Çelebi’nin 15. yüzy›lda yazd›ğ› Vesîletü’n-Necât adl›
eseri, Mevlid ad›yla ünlenerek, Ali Fuat Bilkan’›n ifadesiyle, belki de
“dünyan›n en çok okunan fliiri” haline geldi. Bilkan bu büyük rağbeti,
bu metnin birçok dinî esasla birlikte popüler mitolojik öğeleri de
içermesine bağl›yor. Sünnilikle tasavvufun buluflma vesilesi olmas› da,
bu rağbeti pekifltiren bir etken.
Kitap, Süleyman Çelebi’nin eserinin, zaman içinde anonim bir
metin niteliği tafl›yan “Yeni Mevlid”e dönüflmesinin hikâyesini
anlat›yor. Bilkan’›n “değerden ritüele…” diye özetlediği bir dönüflüm
bu. Bu süreç, modern zamanlarda h›zlan›yor. Mevlid’in, k›salt›l›p
sadelefltirilerek yeniden düzenlenirken, sosyal ve siyasî bir ritüel
olarak oynad›ğ› ifllevin ald›ğ› yeni biçimleri de görüyoruz.
Cumhuriyet dönemine kadar uzanan bir süreç bu.
Din, edebiyat, siyaset, ideoloji ve zihniyet veçheleriyle çok boyutlu bir
tarih incelemesi.“Kandil, doğum, mezuniyet, vefat, yıldönümü gibi önemli addedilen
günlerde okunan Mevlid’e, yazılmış hiçbir şiire nasip olmayacak bir
değer atfedilmiştir. Homeros, La Fontaine, Baudelaire, Byron, Goethe,
Puşkin ya da Edgar Allen Poe gibi şairler, Süleyman Çelebi kadar
okunmamıştır. (…) Bu özelliğiyle Mevlid, İslâm toplumlarında Kur’ân-ı
Kerim’den sonra en çok okunan ve dinlenen eser olmuştur.”
AL‹ FUAT B‹LKAN
